Empati nədir və onu necə inkişaf etdirmək olar?

İnsan münasibətlərində bizi bir-birimizə bağlayan görünməz bir körpü var – empati. Ancaq empati sadəcə başqasının yerinə özünü qoymaq deyil, bu, çox daha dərindir.

Empati nədir?

Empati, başqa bir insanın hisslərini anlamaq, paylaşmaq və ona qarşı həssas yanaşmaq qabiliyyətidir. Sadəcə “məni anlayırsan?” sualına “bəli” demək deyil – həqiqətən nə hiss etdiyini duymaqdır.

Empatiyalı insanlar qarşılarındakının emosiyalarını qəbul edir, mühakimə etmədən dinləyir və onların vəziyyətinə hörmətlə yanaşır.

Empatinin növləri

Empati bir neçə formada özünü göstərə bilər:

Koqnitiv empati: Qarşıdakı insanın nə düşündüyünü anlamaq bacarığıdır.

Emosional empati: Qarşıdakının hisslərini sanki özündə hiss etməkdir.

Şəfqətli empati (compassionate empathy): Qarşıdakının hisslərini anlamaqla yanaşı, ona yardım etmək istəyi ilə müşayiət olunur.

Niyə empati vacibdir?

Ailə və dostluq münasibətlərini gücləndirir.

İş yerlərində komanda ruhunu və qarşılıqlı hörməti artırır.

Münaqişələrin qarşısını almağa kömək edir.

İnsanlar arasında daha ədalətli və anlayışlı cəmiyyət qurmağa imkan yaradır.

Empati necə inkişaf etdirilə bilər?

Əgər düşünürsən ki, sən empatiksən, amma daha da inkişaf etdirmək istəyirsən, aşağıdakı üsullar sənin üçündür:

1. Aktiv dinləmə öyrən

Danışanı yarımçıq kəsmə, sadəcə cavab vermək üçün deyil, anlamaq üçün dinlə.

2. Stereotiplərdən uzaq dur

İnsanları əvvəlcədən mühakimə etmə. Hər bir fərdin öz hekayəsi var.

3. Bədən dilini müşahidə et

Sözlər bəzən yalan danışa bilər, ancaq bədən dili çox şeyi deyir. Qorxu, kədər, gərginlik — gözlərdə, hərəkətlərdə gizlidir.

4. Maraq göstər və sual ver

Sadə suallar – “özünü necə hiss edirsən?”, “bu sənin üçün necə oldu?” – insanlara dəyərli olduqlarını hiss etdirir.

5. Fərqli hekayələr oxu və filmlər izlə

Başqa həyatları tanımaq empatiyanı genişləndirir. Ədəbiyyat, sənədli filmlər və real hadisələr bizə başqasının gözü ilə baxmağı öyrədir.

6. Öz hisslərini tanı

Empati özündən başlayır. Öz hisslərini anlamayan biri başqasının hisslərinə də yaxınlaşa bilməz.

Nəticə

Empati güc deyil, incəlikdir. Hər gün daha çox dinləməklə, daha az mühakimə etməklə və daha çox başa düşməyə çalışmaqla bu qabiliyyəti inkişaf etdirmək mümkündür. Unutma, hər insan bir dünyadır və empati o dünyanın qapısını açan açardır.